kvennamómentið sem næstum varð

Konur náðu afburðagóðum árangri í mörgum prófkjörum um helgina. Í sumum tilvikum var árangurinn svo góður að kjörstjórnir hafa lagt til að karlar verði hækkaðir upp á kynjakvóta. Konur voru fimm efstu hjá Framsóknarflokknum í suðvesturkjördæmi - tveir karlar verða hækkaðir upp á topp fimm til að viðhalda 40/60 hlutföllum (parity eða jöfnuði) milli kynja. Hjá Samfylkingunni í norðvesturkjördæmi varð karl efstur en konur í næstu fjórum sætum. Karl er hækkaður upp í 4. sætið á kynjakvóta. Hjá VG í suðurkjördæmi varð karl efstur og konur í 2.-4. sætum, en þar túlkar kjörstjórn lög flokksins á þann veg að karlar og konur verði að vera í öðru hvoru sæti og hækkar karla upp í 3. og 5. sæti og breytir þannig m.a.s. hlutföllum kynjanna í fimm efstu sætunum.* Kjörstjórn VG í Reykjavík hafði hins vegar séð fyrir að ef farið yrði eftir kynjakvóta flokksins myndi það hamla konum og ákvað því að láta niðurstöður kosninganna standa eins og þær kæmu út. Hugsunin þar er augljóslega sú að á grundvelli kvenfrelsisstefnu flokksins, og í ljósi þess að staða kvenna á þingi er enn veikari en staða karla, þá eigi ekki að beita þessum reglum til að styrkja stöðu karla.

Mér finnst grátlegt, að loksins þegar fyrstu tveimur skilyrðum þess að konum vegni vel í stjórnmálum er mætt - þ.e. að konur velji sig til starfa (bjóði sig fram) og að flokkarnir velji þær, þá sé reglum sem ætlað er að styðja þær í veikari stöðu, beitt til að hindra framgang þeirra. Þriðja skilyrðið er að kjósendur velji svo þá lista sem konur leiða, en svo virðist sem þeim verði gert ansi erfitt um vik.

Hér er reyndar ein vangavelta enn, sem mér finnst athyglisverð. Í dreifbýlli kjördæmunum utan höfuðborgarsvæðisins er kynjakvótunum beitt. Í borginni er vikið frá þeim ef þeir hamla framgangi kvenna. Á þingi situr núna engin kona af landsbyggðinni fyrir Samfylkinguna, aðeins ein fyrir VG, þrjár fyrir Framsóknarflokkinn og fjórar fyrir Sjálfstæðisflokkinn (tvær Framsóknarkonur og ein Sjálfstæðiskona komu inn sem varamenn þegar kjörnir karlar viku af þingi). Úr þessum kjördæmum koma 29 þingmenn, þar af 8 konur. Hlutfall kvenna á landsbyggðinni er því aðeins 27%, eða réttum 10% lægra en hlutfall kvenna á þingi í heild. Í Reykjavíkurkjördæmunum og suðvesturkjördæmi eru 14 þingkonur af 34 þingmönnum, þ.e. 41% þingmanna og því innan parity-marka. Eru kjördæmin á höfuðborgarsvæðinu þá orðin kynjajöfnunarkjördæmi?

Mér finnst alveg magnað að á alþjóðlegum baráttudegi kvenna sé reglum sem ætlað er að stuðla að jafnri stöðu kynjanna beitt til að vinna gegn málstaðnum. Það er augljóslega að gerast, sem ég hef spáð lengi, að karlar geta farið að þakka fyrir jafnréttisbaráttu kvenna, því reglurnar munu koma þeim til bjargar fyrr en síðar. Nú er auðvitað stóra spurningin, hvernig finnst körlunum að fá sæti ofarlega á lista, BARA af því þeir eru karlar?

*Reyndar á í flestum tilvikum eftir að staðfesta listana á kjördæmisráðafundum eða álíka og því enn möguleiki á einhverjum breytingum. Það fer eftir reglum flokkanna.